“Nabijheid is belangrijk. Als we allemaal iets kunnen betekenen voor een ander, maken we de wereld beter.”

Voordat Colin H. van Eeckhout zanger en acteur was, werkte hij als sociaal werker in een voorziening voor beschut wonen. Hij begeleidde er de bewoners terug naar een plekje in de samenleving na een opname in de psychiatrie. “Voor mij lag die studie in het verlengde van mijn persoonlijkheid. Ik studeerde eerst twee jaar criminologie, maar ik merkte dat ik in die wereld niet kon functioneren. Toen ik overstapte naar sociaal werk, voelde ik me wel meteen thuis. Ik heb zelf warmte en geborgenheid nodig om te kunnen functioneren, en de sociale sector kon mij dat bieden. Mijn leerkrachten en medestudenten waren allemaal warme mensen. Het voelde heel goed aan. Het was de plaats waar ik moest zijn. Het voelde als thuiskomen.”
“Uiteindelijk voelde ik wel dat ik een verantwoordelijkheid droeg tegenover de bewoners in het beschut wonen, en dat het moeilijk werd om mijn werk te combineren met mijn muziektournées. Vaak was ik er dan een paar weken niet, of kon ik de mensen niet begeleiden op het moment dat ze er het meest nood aan hadden. Het is moeilijk om op die manier een vertrouwensband op te bouwen. Ik was ook nog heel jong. Hoe meer levenservaring je hebt, hoe beter je wordt als sociaal werker. Ik zou er nu beter in zijn dan toen.” 

De vlam aangewakkerd

In Skunk speelt Colin de naamloze vader van Liam. Door zijn verwaarlozing en mishandeling wordt zijn zoon naar de jeugdinstelling gebracht. Liam vindt er na verloop van tijd troost bij zijn begeleiders, maar zijn verleden blijft hem achtervolgen. Skunk is een heftige film, vol agressie en miserie. Dat riep bij sommige sociaal werkers de vraag op of ze nog wel mensen zouden vinden die in de sector willen werken. Colin denkt van wel: “Als ik dat zie, wil ik er net wél weer volop voor gaan. Ik wil daar gaan helpen. Als je dat vuur in je hebt, wakkert zo’n film die vlam aan. Wie zich door de film laat afschrikken, stapt ook beter niet in de sector. Net zoals in het onderwijs: wie start voor de vakanties, zal het niet volhouden.”

Alle personages in de film zijn op hun eigen manier machteloos. Liam heeft geen vat op het geweld en de verwaarlozing die zijn ouders hem aandoen. De begeleiders van de jongeren in de psychiatrische instelling kunnen hen letterlijk en soms figuurlijk niet aan. De ouders van Liam hebben hun eigen onbekende achtergrondverhaal dat maakt dat ze vastzitten in een negatieve spiraal¬ vol geweld. “De sociale sector heeft de film echt omarmd”, stelt Colin vast. “Veel mensen komen nadien naar ons toe om ons te bedanken omdat het eens voorgesteld wordt zoals het echt is. Onze drummer kwam als kind ook wel eens in de voorziening waar zijn mama werkte. Hij vond de inrichting van de voorziening in de film heel herkenbaar: sober, soms een beetje kaal en kil. Ze proberen het wel huiselijk te maken, maar het is moeilijk werken met de weinige middelen die ze hebben.” 

Voorkomen is beter dan genezen

Kunnen we als samenleving voorkomen dat kinderen meemaken wat Liam meemaakt in de film? “Ik denk dat sociale controle in de straat, in de jeugdbeweging of op school kan helpen. Maar wij Belgen bemoeien ons liever niet te veel met een ander, wij vegen voor onze eigen deur. Vaak gebeuren zulke dingen ook verscholen achter de gevels. Voor hulpverleners is het ook niet makkelijk: er zijn veel stappen te zetten alvorens je echt aan helpen toekomt. Om te beginnen moet je vaak al door muren breken die mensen in die situaties rond hun gezin opgebouwd hebben. Een kind wegtrekken uit een gezin is ook een drastische gebeurtenis, dat doe je ook niet zomaar. Je merkt ook dat kinderen ondanks alles toch nog gehecht zijn aan hun ouders en loyaal blijven. Het is en blijft je ‘thuis’.”
Kan iemand als Liam nog helen? “Dat zou ik tot voor kort een moeilijke vraag gevonden hebben, maar ik heb onlangs iemand ontmoet die in een gelijkaardige situatie als Liam opgegroeid was. Hij had nu een gezin en functioneerde goed. Dus ja, ik denk dat je kan helen nadat je opgroeide in zo’n situatie, of het toch op z’n minst een plaats kan geven. Die oplossing is waarschijnlijk niet iedereen gegeven: het vraagt een sterke geest en een zekere emotionele intelligentie. Je moet kunnen geloven dat het niet jouw schuld is. En je moet het geluk hebben dat de mensen die na die situatie op je pad komen je daarbij kunnen begeleiden.” 
“Je moet wel blijven geloven dat beterschap mogelijk is, zeker als sociaal werker. Anders is het zinloos en geef je alle hoop op. Er is altijd hoop. Als je die mensen vraagt: wat heb je nodig, of wat heb je gemist? Dan zeggen ze bijna altijd: dat mensen naar mij luisteren. Maar dat luisteren is ook niet altijd makkelijk. Soms geraak je niet zo ver dat ze willen praten, ook al wil je luisteren. Je moet soms geduld oefenen voor je iemands vertrouwen wint.”

Belang van rituelen

Colin verloor zijn vader toen hij 21 was. Zijn rouw kwam vooral tot uiting in zijn muziek. “Ik zie die tijd als een van de belangrijkste periodes van mijn leven, ik heb er zoveel uit geleerd. Eens ik dat besefte, wist ik dat muziek heel verrijkend was. De muziek hielp me alles verwerken, en bracht hoop en verbondenheid, omdat andere mensen zich er ook in herkenden. We maken met Amenra muziek voor onszelf, maar blijkbaar werd het geapprecieerd door het publiek en was het ook helpend voor veel anderen. Sindsdien zijn we ook vaker vormen van rituelen op het podium beginnen te gebruiken.” 

Colin is vrijzinnig opgevoed, maar door de wereld van tattoos en piercings kwam hij wel in contact met overgangsrituelen van oude stammen die hem interesseerden. “Hoe word ik volwassen? Hoe neem je afscheid? Het leven lijkt soms leeg, maar door je te verbinden en ergens bij te horen maak je je leven meer gevuld. Dat kan door rituelen. Ik zocht mensen die me konden begeleiden in rituelen die leidden tot verbondenheid en steun. We hebben soms te weinig besef van het belang van connectie in deze wereld. Die rituelen herkalibreren mijn geloof en vertrouwen in de mensheid. Als je dat om de zoveel tijd kan ervaren, sta je weer sterker in het leven.”

Verbondenheid in kleine dingen

“Veel mensen voelen dat pas als ze zelf een intense ervaring hebben, zoals een ziekte”, weet Colin. “Je gaat dan beter zien wat belangrijk is in je leven en dat meer naar waarde schatten. Wat overtollig is, kan je beter achter je laten op zo’n moment.” Hebben we dan te weinig rituelen en verbondenheid in ons leven nu? Colin vindt van wel. “Die momenten van verbondenheid zijn er te weinig, of ze zijn niet intens of niet intiem genoeg. Het kan ook in kleine dingen zitten. Soms zie je van op je oprit je oudere buurvrouw staan. Je weet dat ze veel zou hebben aan kort gesprekje over koetjes en kalfjes. Voor haar zou dit het hoogtepunt van haar week zijn, maar toch trek je die autodeur dicht om snel naar die volgende afspraak te rijden. Een beetje onthaasten zou ons geen kwaad doen. Misschien moeten we ons een beetje forceren om af en toe wél dat gesprekje te voeren.” 
“Hoe minder tijd we kunnen maken voor elkaar, hoe meer menselijkheid verdwijnt. In een station koop je je ticket aan een automaat, als je naar de bank krijg je een computer aan de lijn. Het lijkt alsof we minder en minder met mensen te maken hebben. Terwijl nabijheid zo belangrijk is. Ik heb daarover mijn eigen ideeën, en die zal ik ook op het podium delen met mijn publiek. Als we allemaal iets kunnen betekenen voor iemand op het juiste moment, dan zijn we al op weg naar een betere wereld. Er is niets dat meer voldoening geeft of waardevoller is dan dat.”

Skunk is in mei nog te bekijken in deze culturele centra: